Wat is het recht op deconnectie?

Het recht op deconnectie, wat is het?

Het recht op deconnectie betekent dat werkgevers niet kunnen eisen van hun werknemers dat zij buiten de werkuren antwoorden op e-mails, WhatsApp-berichten, sms’jes of zakelijke telefoontjes, tenzij het absoluut noodzakelijk is.

Het gaat er dus om dat de werkgever een kader vastlegt voor de praktische toepassing van dit recht op deconnectie.

De Belgische wet nodigt de werkgever ook uit om opleidingen en sensibilisatieacties voor werknemers en managers te organiseren om hen bewust te maken van het belang van deconnectie en de risico’s van verhoogde connectiviteit.

Het doel van het recht op deconnectie

Het recht op deconnectie is bedoeld om werknemers te beschermen tegen werkoverbelasting en de constante druk om buiten de werkuren geconnecteerd te blijven.

Het doel is om een gezond evenwicht tussen werk en privéleven te bevorderen, door werknemers de mogelijkheid te bieden zich buiten de werkuren op hun privé- en gezinsleven te concentreren en zo een mogelijke burn-out te voorkomen.

Wie moet het recht op deconnectie toepassen?

In België moet het recht op deconnectie worden toegepast door alle ondernemingen met ten minste 20 werknemers. De methode voor het bepalen van de drempel van 20 “werknemers” wordt in de wet niet gespecifieerd.

Deze ondernemingen moeten het recht op deconnectie voor hun werknemers waarborgen door te verduidelijken wanneer zij niet meer geacht worden te werken en de modaliteiten hiervoor vast te leggen.

De verplichte formaliteiten met betrekking tot het recht op deconnectie

Optie 1: een ondernemings-CAO opstellen

De betrokken ondernemingen moeten een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) opstellen en deze indienen bij de griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid.

Deze ondernemings-CAO moet ten minste volgende informatie vermelden:

• De praktische regelingen voor de toepassing van het recht van de werknemer om buiten de werkuren niet te worden gecontacteerd;
• De instructies over het gebruik van digitale hulpmiddelen die ervoor zorgen dat de rustperioden, de vakantie, het privé- en gezinsleven van de werknemer worden gewaarborgd;
• De opleidingen en sensibilisatieacties voor werknemers en managers over het redelijke gebruik van digitale hulpmiddelen en de risico’s van overmatig gebruik.

Optie 2: het arbeidsreglement wijzigen

Als het niet mogelijk is om een ondernemings-CAO op te stellen, moet de onderneming haar arbeidsreglement aanpassen om dezelfde elementen op te nemen.

De werkgever moet binnen de acht dagen na de inwerkingtreding een kopie van het arbeidsreglement indienen bij het regionale kantoor van de Arbeidsinspectie – Toezicht op de sociale wetten. Dit document kan ook online worden ingediend via www.arbeidsreglement.belgie.be.

Uitzondering:

Wanneer een CAO op sectoraal niveau of door de Nationale Arbeidsraad (NAR) wordt vastgesteld en de nodige bepalingen bevat, vervalt de verplichting om een ondernemings-CAO vast te stellen of het arbeidsreglement te wijzigen.

Vanaf wanneer zijn deze maatregelen verplicht?

Voor de bovengenoemde ondernemingen (met meer dan 20 werknemers) is de toepassing van het recht op deconnectie officieel verplicht sinds 1 januari 2023.

De FOD Werkgelegenheid heeft echter een uitstel van 3 maanden aanvaard. De toepassing van de modaliteiten in verband met het recht op deconnectie is bijgevolg verplicht vanaf 1 april 2023.

Praktische maatregelen om het recht op deconnectie te waarborgen

Welke maatregelen kan een onderneming nemen om het recht op deconnectie voor haar werknemers te waarborgen?

Hier zijn enkele voorbeelden:

• Vermeld in de elektronische handtekening dat het niet noodzakelijk is onmiddellijk te antwoorden. Bijvoorbeeld: “Ik stuur dit bericht nu omdat het me past. Lees of antwoord wanneer het u het beste uitkomt.”
•  Laat de werknemer automatische afwezigheids- of doorverwijzingsberichten activeren.
• Implementeer stand-by voorzieningen voor computerservers buiten de werkuren.
• Enz.

Het recht op deconnectie in dienst van de flexibiliteit

Tegenwoordig is flexibiliteit in de meeste ondernemingen de regel geworden: flexibele werkuren, vierdaagse werkweek, telewerken, …

Om ervoor te zorgen dat deze flexibiliteit in de praktijk wordt nageleefd en om mogelijk misbruik, met name in verband met telewerken, te voorkomen, worden maatregelen genomen zoals het recht op deconnectie.

Welke maatregelen gaat uw onderneming nemen of heeft het al genomen om het recht op deconnectie voor haar werknemers te waarborgen? Hebben ze een positief effect in de praktijk?

Het recht op deconnectie in de Belgische wetgeving

Het recht op deconnectie is geregeld in hoofdstuk 8 van de wet van 3 oktober 2022 betreffende diverse bepalingen over arbeid (artikel 29 en volgend). De wet werd op 10 november 2022 gepubliceerd in het Belgische Staatsblad.

De bepalingen ervan zijn bedoeld ter vervanging van de artikelen 16 en 17 van de wet van 26 maart 2018 betreffende de versterking van de economisch groei en de sociale samenhang.